Hutspot in de tropen

Het is weer de hoogste tijd. Het is ondertussen alweer maart en mijn laatste update schreef ik ruim 2 maanden geleden. Het gaat eigenlijk best goed hier. Januari en februari zijn behoorlijk zwaar geweest. Een nieuwe werkpositie is nooit gemakkelijk en vergt in het begin veel energie. Ook de verantwoordelijkheid die mijn nieuwe functie met zich meebrengt is even wennen. Desalniettemin een uitdaging en ervaring die me doet groeien.
In de afgelopen maanden heb ik een collega, Anouk, een paar keer geholpen met een project dat ze in Soweto doet. De Nederlandse stichting Soweto-Support zamelt geld in in Nederland dat vervolgens besteed wordt aan schoolgeld, schoolspullen en uniforms voor de armste kinderen in Soweto. Deze kinderen zijn zorgvuldig geselecteerd door een maatschappelijk werkster. Een mooi initiatief en erg doelgericht. Anouk zorgt voor de logistieke afhandeling aan de Zuid Afrikaanse kant en doet dit volledig vrijwillig. In januari ben ik met haar meegeweest langs een tiental gezinnen in Soweto om te inventariseren wat de kinderen exact nodig hebben. We noteerden schoen- en kledingmaten voor elk kind en welke overige schoolspullen nodig zijn.
Het weekend erop is Anouk al deze spullen gaan kopen met geld van Soweto Support, een aardig karwei.
Vervolgens heb ik haar weer vergezeld bij het afleveren van de spullen bij de kindjes. Uiteraard veel blijde gezichten vanwege onze komst. Voor zo’n 10 euro per maand kun je 1 kind naar school laten gaan. Voor meer info http://www.sowetosupport.com
Wat betreft het weeshuis zijn er ook weer grote vorderingen gaande. De klant waarvoor wij support voor leveren op het werk heeft een bedrag van 2500 euro beschikbaar gesteld aan ons dat wij aan een goed doel naar keuze dienen te besteden. Ik heb vrijwel direct het weeshuis in Soweto aangedragen waarvoor ik vrijwilligerswerk doe. Het lijkt erop dat woorden nu eindelijk in daden omgezet gaan worden en van dit geld 3 pc’s gekocht gaan worden en in een daarvoor ingericht kamertje in het weeshuis geplaatst gaan worden.
Om dit hele gebeuren een permanent karakter te geven zullen collega’s van de helpdesk op vrijwillige basis wekelijks computerlessen gaan geven aan de kinderen om hen de tegenwoordig zo belangrijke computerskills bij te brengen.

Afgelopen week ben ik vrij geweest en ben redelijk impulsief met het openbaar vervoer naar Mozambique vertrokken. Eerst zo’n 8 uur in de bus naar de hoofdstad Maputo waar ik een nacht verbleef en de volgende ochtend heel vroeg door voor nog eens 8 uur naar Inhambane/Tofu 500 km ten noorden van Maputo.
Ondanks dat ik in 2005 al eens in Mozambique ben geweest ging er toch weer een wereld voor me open.
Het was zo heerlijk om eens even in een compleet ander land te zijn met een andere cultuur, verleden en taal (Portugees is de voertaal) waar niet de altijd aanwezige blank-zwart mentaliteit in de lucht hangt zoals in Zuid Afrika. Tofu is werkelijk een paradijs, een tropisch klimaat, witte stranden en wuifende palmbomen volhangend met rijpe kokosnoten. Achter deze natuurpracht verschuilt zich een verscheurt land en bittere armoede. Mozambique is volgens de human development index het op 4 na armste land ter wereld en vergeleken met buurland Zuid Afrika een redelijke schok. De extreme armoede die je in Zuid Afrika toch redelijk geconcentreerd vindt is in Mozambique alom aanwezig. De meeste mensen leven in hutjes geweven uit riet en palm- en bananenbladeren. Je vindt veel handel op straat in de vorm van marktjes. De weinige lokale producten die er zijn zoals fruit en vis kun je voor zeer schappelijke prijzen kopen, echter al het overige is of niet aanwezig of voor belachelijke prijzen. Zo kocht ik een brood voor nog geen 20 eurocent maar kost een liter langhoudbare melk 2,5 euro. Tuurlijk zul je denken: Waarom is er dan geen lokale melk? Dat komt omdat de lokale bevolking niet in staat is om de eigen koeien dermate goed te onderhouden dat ze meer melk produceren dan voor de eigen kalfjes.
Mozambique is zo vreselijk arm vanwege de burgeroorlog die zo’n 20 jaar geduurd heeft en pas in 1992 tot een einde is gekomen. Vele dertigers en veertigers zijn in hun jeugd kindsoldaat geweest. Toch lijkt er op het eerste gezicht weinig haat over te zijn gebleven.
Op zo’n plaats is het echt even wennen en aanpassen. Veel zaken die zo gewoon en vanzelfsprekend lijken in een eerstewereld land kun je in twijfel gaan trekken en het creatief denkvermogen wordt constant geprikkeld. Elke avond was weer even de vraag wat we zouden gaan eten. Tuurlijk kun je in een strandplaats als Tofo uit eten, maar financieel gezien kun je je dat ook niet elke avond permitteren. Zodoende was het vaak een kwestie van het marktje afstruinen en met de weinige producten die ze daar verkochten een maaltijd in elkaar proberen te draaien. Eén avond heb ik hutspot gekookt, makkelijk, goedkoop en maar 3 verschillende ingredienten die volop aanwezig zijn op de lokale markt. Toch wel even raar om bij 35 graden in een keuken waar een palmboom uit de vloer groeit een hutspot klaar te maken.

Ik had afgesproken met Maniera, een oudcollega van mij hier bij IBM in Johannesburg. Maniera heeft ondertussen haar baan in Johannesburg opgezegd en reist rond door Mozambique met haar lokale vriend. Ze probeert werk te vinden in Tofo in de toeristen/duik wereld. Ik heb een erg gezellige tijd met Maniera en haar vrienden gehad, We sliepen met zn allen in een gasthuis gerund door een oudere Afrikaner weduwe die haar man 8 jaar geleden in een tragisch auto-ongeluk heeft verloren en sterk behoefte heeft aan gezelschap en gezelligheid. We kookten vaak samen en gingen uit in een van de vele backpackers van Tofo.

Halverwege de week heb ik me opgegeven voor het zogenaamde whaleshark snorkeling (snorkelen met walvishaaien) met een gekwalificeerde duikinstantie. We gingen met een klein speedbootje de zee op en werden op volle zee met flippers en snorkels het bootje uitgegooid om 20 minuten lang met de grootste vis ter wereld te zwemmen. Ik naderde het beest wel op 30 cm. De walvishaai is vegetarisch en erg vredelievend. Je kunt er dus gerust naast zwemmen zonder de kans aangevallen te worden. Erg indrukwekkend. Terug in het bootje had ik toch wel erg last van zeeziekte en moest verschillende keren overgeven.

Vanwege de heerlijke tropische temperaturen besloot ik 1 nacht op het strand te gaan slapen naast de lokale bevolking die daar op matjes de nacht doorbrengt. De volgende ochtend werd ik zeer vriendelijk tot de groep met dakloze zwervers welkom geheten en moest deelnemen aan het gin ochtend ritueel, een grote slok gin op de nuchtere maag. Gin bevat quinine en werkt malaria-werend. Voor mij een mooie ervaring maar voor deze lokale mensen doodnormaal. Ik werd zo gelukkig wakker bij een rood opkomende zon vanuit een azuurblauwe Indische oceaan. Voor mij heeft deze eenvoud iets heel speciaals. Je verdient een paar centen met de verkoop op de markt en slaapt op je matje. Deze mensen maken zich niet druk of hun lijfrente wel hoog genoeg is ingeschat of over een pensioen.

De trip naar Mozambique heeft me toch wel weer doen nadenken. Het is heel vreemd om in een gebied te zijn waar vrijwel geen productie plaatsvindt. Handel is er wel in lokale landbouwproducten, fruit en vis, maar op erg kleine en lokale schaal. Ook het belang van goede infrastructuur wordt direct duidelijk. Er is een weg naar het gebied waar ik verbleef, maar in redelijk slechte conditie. Bovendien is dit 1 van de 3 lange afstandswegen van het land, een land zo’n 25 keer zo groot als Nederland.
Ik besef hoe buitenlandse investering een land voorspoed kan brengen en hoe elke euro die er uitgegeven wordt rondgaat binnen de community en velen bevoordeeld. Uiteraard vind je juist in dit soort landen de grote uitbuiting door de zeer kleine rijke bovenlaag van de grote onderlaag. Uiteindelijk komt alles toch weer neer bij goede educatie en het stimuleren van het eigen intitiatief. Creatieve ideeën en een gezonde handelsgeest kunnen mensen uit het slop trekken. Na alles wat ik ondertussen gezien heb hier in Afrika geloof ik nog steeds niet in zomaar geven, het gaat erom de mensen een stukje bewustzijn aan te leren en hen verantwoordelijkheden mee te geven. Voor Mozambique zie ik veel mogelijkheden voor microfinanciering. Door boeren een eerste duwtje te geven kunnen zij een bestaan opbouwen, het principe dat geld geld maakt is van toepassing en daarnaast zorgt het inbrengen van buitenlands kapitaal in een derde wereld economie voor groei van een land in het geheel.
Wat betreft het gebrek aan educatie heb ik nog een mooi voorbeeld. In het gasthuis waar ik verbleef werkte een tuinman/afwasser/securityguard die met het weinige geld dat hij verdiende 15 kinderen en 2 vrouwen moest onderhouden, een uiteraard onmogelijke opgave. Zodoende kwamen een aantal van zijn kinderen dagelijks bedelen voor eten. Vermoedelijk leidt deze man aan aids en heeft om die reden last van opgezwollen benen. Op een middag komt hij naar mij toe en vraagt om een pil voor zijn pijnlijke benen.
Ik vraag hem welke pil hij nodig heeft en zijn antwoord is een witte pil. Na wat verduidelijking van de huisbazin blijkt dat de lokale bevolking vaak gelooft dat alle pillen wel moeten helpen en niet beseffen dat voor elke kwaal weer een andere pil nodig is. Uiteindelijk heb ik de man een vitaminepil gegeven en de volgende ochtend komt hij opgetogen naar mij toe dat het probleem met zijn benen over is.

Mijn laaste dag bracht ik door in Maputo samen met een rastaman, David, die een school voor dove kinderen heeft opgezet. Een erg inspirerende en positief ingestelde jongen met fantastische ideeën. O.a. door muziek te maken met grote drums laat hij de kinderen dansen op de vibratie. Ondanks het feit dat ze niets kunnen horen, kunnen ze des te beter de trillingen voelen.
David, heeft me in de weinige uren die ik te besteden had in Maputo veel kunnen laten zien. Tijdens de burgeroorlog is Mozambique ook nog enige tijd communistisch geweest. Als bewijs hiervan vind je in Maputo van die typische communistische arbeidersflats gebouwd door de Russen in de jaren ’80.

Mozambique heeft me opgefrist en laten zien wat belangrijk is. De vraag waarvoor ik leef is weer eens kritisch gesteld en bij het zien van alle eenvoud en armoede, maar ook geluk, is opnieuw het besef bij mij onstaan dat je moet leven in het heden. Echt leven betekent datgene doen waarvoor je bestemd bent en goed in bent. Ondanks alle zekerheden en overvloed lijkt het leven in het Westen volledig op de toekomst gericht: pensioen, huis kopen en spaargeld. Het ‘echte’ leven lijkt wel constant vooruit geschoven te worden.
Het is niet zo dat ik niet nadenk over de toekomst, ik zorg ervoor mijn AOW te behouden door vrijwillige verzekering, maar ik besef wel dat het leven nu plaastvindt en nu geleeft moet worden.
Het idee om mijn leven weer eens flink om te gooien gaat regelmatig door mijn hoofd de laatste tijd. Het is misschien wel weer eens tijd voor positieve verandering. Toch besef ik wel dat ik nog steeds (ergens) in Afrika hoor. Afrika, de bakermat, het oercontinent van extreme intensiteit.