Mali en Burkina Faso

Dit zal alweer mijn laatste verslag uit Ghana zijn. De tijd vliegt. Tijdsbesef loopt heel anders in Ghana.

Op 19 juni zal ik naar Zuid Afrika vliegen en aldaar terecht komen in de WK gekte.

Omdat de tijd in Ghana nog erg beperkt is besloot ik 2 weken geleden een weekje vrij te nemen en in een lange afstandsbus naar Burkina Faso te stappen. Eerst reisde ik naar Tamale, in het noorden van Ghana en de volgende dag per bus en later taxi tot de grens met Burkina.
Het was toch wel weer even spannend of ik binnengelaten zou worden bij gebrek aan een visum, maar dat bleek in enkele minuten ter plekke geregeld te kunnen worden.
Ik betrad Burkina al lopend in de hoop snel een bus richting de hoofdstad Ouagadougou te kunnen vinden. Ik kwam er al snel achter dat dit soort zaken een stuk minder goed geregeld zijn dan in Ghana en nadat ik navraag had gedaan bij een politie agent bleek dat mijn enige optie achter op een vrachtwagen springen, in de cabine of ander particulier vervoer zou zijn. Van openbaar vervoer was totaal geen sprake.
Gelukkig vond ik na niet al te lange tijd een overvol busje waar ik nog wel bijgepropt kon worden met mijn tas op het dak.
Genietend van het prachtige savanne landschap en de simpele uit klei opgetrokken huisjes, bereikten we al snel de hoofdstad. Daar werd ik opgewacht door Joelle, een Burkinese en vriendin van vriend Arno uit Ghana. Achter op haar scootertje reden we naar het huis van een vriendin van haar in een buitenwijk waar ik mocht logeren. In de bus richting Burkina broedde het belachelijke plannetje al om door te reizen naar Pay Dogon in Mali, de nummer 1 toeristische trekpleister in Mali. Al met al zou het een race tegen de klok worden dit gebied te bereiken in mijn zo beperkte tijd. Ik besloot dit plan door te zetten en naar Mali te reizen. Ik deed dit samen met Alex, een Burkinese familie vriend van de eerder genoemde Joelle.
In de namiddag bereiken we de grens met Mali. Met temperaturen ver boven de 40 graden ben je genoodzaakt echt alles in een slow motion tempo te doen en liters water te consumeren.
Het enige vervoer in Mali was per zwaar overprijst aftans busje over 120 km onverharde weg. Nadat we de grens achter ons lieten werd het Sahel landschap steeds minder begroeid, rood zand en kleine struikjes bij een prachtig ondergaande zon. We overnachtten in het eerste dorpje in Mali: Koro.
Koro wordt vaak gezien als de toeganspoort naar de Pay Dogon. We sliepen hier in een kampement (zoals ze het in Mali noemen) en sliepen buiten op een simpel matje.
De volgende dag stond er een indrukwekkende tocht van 4 uur door een steeds indrukwekkender wordend Sahel landschap gepland naar het eerste dorpje in de Pay Dogon. Dit keer in een prehistorische Peugeot, volledig volgestampt met mensen en onze gids op het dak.
Tegen het middag uur kwamen we in het dorpje Kwani-Kombolé aan waar we vanwege de extreme hitte genoodzaakt waren op matjes op het dakterras te rusten. Later in de middag bezochten we de markt in het dorp en reisden per ossenwagen door naar het volgende dorpje Enndé.
De dorpen liggen in een rij langs een gigantische rotswand. Ik vond het landschap adembenemend en de observatie van de manier waarop de bevolking leeft erg interessant.
Interactie met de lokale bevolking was echter nogal teleurstellend. Ik kon duidelijk merken dat de Westerse toerist haar voetsporen heeft achtergelaten en de mensen gewend zijn te bedelen.
Elk contact liep binnen 2 tellen uit op vragen om geld (volwassenen en kinderen) of een voetbal (kinderen). Ik vond dit erg jammer, aangezien je dagenlang reist om een traditionele cultuur te ervaren die zich in eerste instantie erg geisoleerd van de rest van de wereld heeft ontwikkeld en daardoor niet verwacht mensen aan te treffen met een bedel cultuur. Misschien ook wel erg naief van mij?

Ook onze gids waren wel enkele opmerkingen over te maken. We betaalden hem een aanzienlijk bedrag om ons op full-time basis rond te begeleiden echter in de praktijk legde hij enkele uurtjes per dag een en ander uit en verdween dan de rest van de dag en moesten we hem ergens uit een kroeg trekken.

Desalniettemin vond ik het Pay Dogon gebied erg indrukwekkend. De laatste nacht sliepen we in een simpel dorpje boven op de rotswand. Zoals telkens sliepen we op een matje boven op een simple gebouwd kleinen huisje. ‘s Avonds liggend op een matje, onder een prachtige sterrenhemel hoorde je de geluiden van vee en kinderen weerkaatst en vervormd door de rotsen.
In de avond trok ik me vaak even terug en maakte een wandelingetje door de dorpen waar we sliepen om deze puurheid te kunnen ervaren. Het schijnsel van een gigantische baobab boom onder een volle maan, de koeien grazend in een droog sahel landschap, zo anders dan Ghana.

Toch ga je je afvragen wat de invloed van een Westerse toerist op zo’n gebied is. Uiteraard hebben we het niet over 1 toerist maar waarschijnlijk tienduizenden per jaar. Vooral onder de avontuurlijke Fransman schijnt het gebied gedurende de kerstperiode een erg populaire bestemming te zijn.
‘s Avonds in het traditionele dorpje bovenop de rotswand zitten de stoeltjes vol met toeristen die elkaar de vele prachtige foto’s die ze geschoten hebben met hun spiegelreflex camera’s showen. Continu wordt er een vinger in de lucht geknipt voor een volgend drankje. Uiteraard wel koud want de toerist houdt niet van warm bier. Het bier wordt dan bewaard in een simpel koelkastje werkend op gas, waarschijnlijk ook geintroduceerd door een blanke.
Voor het biertje wordt 1200 Cefa betaald, omgerekend ongeveer 2 euro. Dit lijkt voor ons niet veel maar staat wel gelijk aan 4 dagsalarissen voor de gemiddelde Malinees.
Hoeveel jaarsalarissen de spiegereflex camera’s waard zijn die op de tafeltjes liggen zal ik maar even in het midden houden. Het is uiteraard prachtig om te zien en tot op bepaalde hoogte verrijkt en verandert het je leven door als Westering zo’n maatschappij te kunnen en mogen aanschouwen maar ondertussen geloof ik niet dat er hier sprake is van een gezonde ontwikkeling. Een dorpje met middeleeuwse omstandigheden ontwikkelt zich in enkele jaren tot een toeristen oord. Nu slapen de toeristen nog op de daken van de huisjes, volgend jaar wordt het eerste (simpele) hotelletje geopend, over 2 jaar is er airconditioning beschikbaar en over 10 jaar is er niets meer over van de traditionele manier van leven.
In Europa heeft ontwikkeling heel natuurlijk en geleidelijk plaatsgevonden en werd gedreven door de maatschappij. In Afrika wordt men geconfronteerd met een andere wereld die letterlijk de dorpjes komt binnenwandelen en al haar gemakken en grootse verhalen meebrengt. Gemakken en een levenswijze die voor de gemiddelde dorpsbewoner nooit bereikbaar zijn maar wel als ideealbeeld zal worden geadopteerd. Mensen worden plotseling ongelukkig met de bestaande levenswijze.
Kortom een eeuwenlange balans wordt verstoord en geld gaat een steeds grotere rol spelen.

Al met al heb ik toch erg kunnen genieten vooral van het aanschouwen van deze maatschappij.
De naam Pay Dogon (vertaald Dogon land) slaat op de Dogon stam die hier leeft.
De Dogons, om de mensen van deze stam maar even zo te noemen, zijn historisch gezien weinig beinvloed door de kolonisator (Frankrijk) en Arabieren en zijn zodoende vandaag de dag nog steeds grotendeels animistisch (Afrikaans traditioneel geloof). In de dorpjes zie je vaak verschillende secties huisjes van de Moslims, Christenen en animisten. Spiritueel animistisch leider in deze samenleving is de Hogon, een priester van hoge leeftijd die geisoleerd van de rest van de bevolking leeft. Op het moment dat hij wordt aangesteld wordt hij niet meer als levende gezien en wordt zijn begrafenis georganiseerd.
Volgens de lokale bevolking is er vandaag de dag steeds minder interesse om Hogon te worden omdat Hogons vanaf het moment van aanstelling maar 3 jaar schijnen te leven. Wat er dan exact gebeurt na het verstrijken van de 3 jaar en hoe een Hogon aan zijn eind komt, konden ze mij niet vertellen.

Ik ben naar Mali afgereisd met een verwachting en verwachtingen zijn altijd moeilijk om aan te voldoen.
In de uiteindelijk 9 dagen heb ik zo’n 100 uur gereisd, een record dat volgens mij wel in het Guinness Book of Records opgenomen mag worden. Terug in Ghana, kijkend naar de foto’s besef ik pas hoe bijzonder de vakantie was en hoe bevoorrecht ik ben om dit alles te kunnen aanschouwen en ervaren.

Iets dat ik heel graag nog wilde doen voor vertrek uit Ghana was het maken van een documentaire over de vissersgemeenschap vlak achter mijn huis in Osu. Al vanaf het begin in Ghana loop ik regelmatig deze gemeenschap binnen en zie een hoop verbeteren in korte tijd. Er worden gezellige barretjes en eettentjes gebouwd op het strand, schooltjes worden geopend en er zijn plannen om de vervuilde lagune uit te graven en schoon te maken. Vooral het interviewen van de (oude) mensen vond ik een erg interessant onderdeel in het maken van de documentaire. In korte tijd ben ik zoveel te weet gekomen over mijn leefomgeving. Ik had gerust een uur durende documentaire kunnen maken met alle indrukwekkende verhalen die ik heb verzameld, maar heb een en ander beperkt en verwerkt tot een interessante 20 minuten durende documentaire. De documentaire staat in 2 delen opgesplitst op youtube en kan via de volgende 2 links worden geopend:
deel 1: http://www.youtube.com/watch?v=NOnk7YrgBZw
deel 2: http://www.youtube.com/watch?v=bRMS8qx6Krk
Het WK is ondertussen in volle gang. Vandaag won Ghana van Servië en de euforie op straat was ongelooflijk.
Ik heb hier enkele foto’s van gemaakt: http://www.facebook.com/album.php?aid=183259&id=572804005&l=8428a66f06

Wanneer ik mijn volgende update plaats, zal mijn leven er vast en zeker weer compleet anders uitzien.
Zoveel veranderingen, soms is het lastig maar uiteindelijk is het het nog steeds waard.